Chociaż specjaliści zajmujący się komunikacją interpersonalną twierdzą, że w kontakcie międzyludzkim mniejsze znaczenie mają komunikaty werbalne niż niewerbalne (patrz artykuł: 12 pierwszych sekund czyli udane pierwsze wrażenie zamieszczony na moim drugim blogu - na portalu abcZdrowie), to warto się bliżej przyjrzeć swojemu stylowi komunikacji i zastanowić, czy może być on źródłem trudności w kontaktach z innymi.
Im bardziej jesteśmy świadomi nie tylko tego co i dlaczego robimy, ale również tego JAK mówimy, tym lepiej dla nas i dla jakości naszych stosunków z innymi ludźmi - bo dzięki tej wiedzy zyskujemy większą świadomość tego, jak może odbierać je nasz rozmówca.
Poniżej zamieszczam krótki opis kilku najważniejszych rodzajów wypowiedzi, jakich używamy, rozmawiając. Który jest wam najbliższy? Którym najczęściej się posługujecie?
PODSTAWOWE RODZAJE WYPOWIEDZI
1. OCENA
Ocena to wypowiedź dotycząca wyglądu, zachowania, cech innej osoby.
Wszyscy oceniamy i to częściej niż nam się wydaje, chociaż zarzekamy się, że nie należy oceniać. To normalne, ludzkie zachowanie i dziwne by było, gdybyśmy akurat tego zachowania nie przejawiali. Oceniamy wygląd innych ludzi oraz ich zachowania, a na tej podstawie również ich charakter (charakteru przecież nie widać, ale można się go domyślać na podstawie widocznych cech - wyglądu, mimiki, sposobu wypowiedzi, słownictwa) i wyciągamy na tej podstawie wnioski, czego się po danej osobie możemy spodziewać. A skoro i tak oceniamy, to róbmy to świadomie. Czasami ktoś deklaruje, że nie ocenia - nie wierzcie w to. Najprawdopodobniej po prostu nie dzieli się na głos swoimi ocenami.
UWAGA! Czasami wypowiedź typu ocena jest zamaskowana takim niby komunikatem JA, ale to nadal jest ocena innej osoby. Ma to jedynie stworzyć pozory, że nie ocenialiśmy.
Przykłady ocen:
Ładnie dziś wyglądasz. Masz świetną kurtkę. Zachowałeś się chamsko. To było bardzo miłe, co zrobiłaś. Jesteś bardzo sympatyczną osobą.
Przykłady ocen zamaskowanych:
Uważam, że Twoje postępowanie jest niedojrzałe. Moim zdaniem, robisz źle. Potraktowałaś go brzydko, ale to tylko moja opinia. Według mnie, wypadłaś super. Podoba mi się to, jak mówisz.
To nie znaczy, że ocena jest zła jako taka i że w ogóle nie należy jej używać w swoich wypowiedziach. Ale trzeba sobie zdawać sprawę, jakie może przynieść skutki dla relacji i jak może być odebrana przez inną osobę. Z oceną łatwo dyskutować lub ją podważyć - bo każdy ma prawo do swojej. Kiedy oceniamy inną osobę, zawsze stawiamy się wobec niej trochę wyżej.
2. INTERPRETACJA
Interpretacja to wypowiedź która dotyczy innej osoby, tego, jak ROZUMIEMY jej zachowanie, jej wypowiedzi.
Nie jest oceną. Często jest jednak mylona z informacją zwrotną z prawdziwego zdarzenia, najczęściej na różnego typu grupach terapeutycznych czy treningowych. Interpretacja pokazuje drugiej osobie, jak rozumiemy to, co robi lub mówi. Jest pewną teorią na ten temat, zwykle wynikającą z naszej wiedzy i doświadczeń. Może być dla drugiej osoby cenna, bo pomaga jej zrozumieć, co może być źródłem jej zachowania.
UWAGA! Czasem nasza interpretacja wynika z naszych przesądów i stereotypów. Łatwo tu o pomyłkę lub uogólnienie.
Przykłady interpretacji:
- Moim zdaniem, Twoja nieśmiałość wynika z niskiego poczucia własnej wartości.
- Według mnie przeżywasz kryzys (nawrót, depresję, itp.)
- Pani objawy wskazują na nerwicę.
- Twoje negatywne nastawienie wobec kobiet/mężczyzn to efekt wcześniejszych doświadczeń.
3. RADA
Rada to wypowiedź, w której wskazujemy drugiej osobie, co powinna zrobić.
Czasami nam się wydaje, że to najlepsze wyjście, kiedy ktoś potrzebuje pomocy - poradzić mu coś. Czasem tak jest, ale często druga osoba wcale nie oczekuje porad, tylko wysłuchania, bo kiedy sobie na głos opowie o swoim problemie, to sytuacja pozornie bez wyjścia się bardziej poukłada, uporządkuje. A wtedy łatwiej znaleźć wyjście. Dlatego z radami lepiej się nie spieszyć. Chęć natychmiastowego udzielenia rady często wynika bardziej z naszej bezradności w kontakcie z inną osobą (a nie lubimy czuć się bezradni i smutni, więc chcemy to szybko zmienić) niż z realnej troski.
UWAGA! Ostrożnie z radami. Rada odpowiednia dla jednej osoby, dla innej będzie absurdalna lub nie do wykonania. Radząc, ryzykujemy, że osłabimy drugą osobę, bo damy jej do zrozumienia, że nie wierzymy w jej możliwości i zdolność do samodzielnego poszukania rozwiązań. Radząc, podobnie jak oceniając stawiamy się trochę wyżej od osoby, której doradzamy - bo to my jesteśmy ci mądrzejsi: o proszę, jaką piękną radę Ci dałam ;)
Przykłady rad:
Powinnaś go rzucić.
Porozmawiaj z nią koniecznie.
Moim zdaniem, powinnaś być bardziej asertywna.
Zacznij wreszcie samodzielnie myśleć.
To nie znaczy, że nie należy nigdy radzić. Czasem warto. Ale trzeba (tak jak przy ocenie) robić to ze świadomością możliwych skutków. A jeśli doradzimy źle? Konsekwencje poniesie osoba, której doradzaliśmy. Więc – ostrożnie.
4. PYTANIE
Pytanie to wypowiedź, która służy zdobyciu informacji, poznaniu czyjegoś stanowiska itp.
Najważniejsze dwa rodzaje pytań to pytania otwarte (które dają możliwość rozwinięcia wypowiedzi) i zamknięte (na które można odpowiedzieć jedynie TAK lub NIE lub udzielić innej krótkiej odpowiedzi). Te drugie często zamykają kontakt albo prowokują do kolejnych pytań. Pytania otwarte zachęcają do rozmowy, pozwalają się wypowiedzieć swobodnie.
UWAGA! Nadmiar pytań może być odebrany jako wścibstwo i zniechęcić do kontaktu.
Przykłady pytań otwartych:
Co o tym sądzisz? Co przeżywasz w tej chwili? Jakie jest Twoje największe marzenie? Co Ci przeszkadza w relacjach z mamą/koleżanką/partnerem?
Przykłady pytań zamkniętych:
Ile masz lat? Lubisz kolor niebieski? Podobał Ci się ten film? Czy w pani rodzinie ktoś cierpiał na zaburzenia psychiczne?
5. INFORMACJA ZWROTNA
Informacja zwrotna to komunikat typu JA. Dotyczy tego, co czuję w kontakcie z drugą osobą. Jakie emocje wywołuje WE MNIE jej zachowanie, jej wypowiedź?
Często mylona z oceną lub interpretacją. Ani ocena, ani interpretacja NIE SĄ informacją zwrotną, bo ich treść dotyczy drugiej osoby, a nie mnie (nadawcy komunikatu). Dając komuś informację zwrotną, informuję tę osobę, jakie uczucia czy skojarzenia wywołuje we mnie to, co ona robi, jak wpływa na moje zachowanie. A każdy z nas jest ciekawy, jak odbierają go inni :)
UWAGA! Nie tyle chodzi o to, co MYŚLĘ o kimś, tylko co przeżywam w związku z zachowaniem i słowami tej osoby.
To bardzo cenny rodzaj wypowiedzi, bo zyskują wszyscy ;)
- zbliża nas do drugiej osoby, gdyż odsłaniając swoje uczucia dajemy się bliżej poznać
- skłania nas do przyjrzenia się sobie i swoim odczuciom w relacji z innym człowiekiem, dzięki czemu możemy poznać swój styl wchodzenia w kontakt
- osoba, która otrzymuje informację zwrotną ma szansę dowiedzieć się, jak odbierają ją inni, dzięki czemu również może poznać swój styl wchodzenia w kontakt, dowiedzieć się, co w jej zachowaniu zachęca do kontaktu, a co oddala.
Przykłady prawdziwych informacji zwrotnych:
- Kiedy mówisz tak szybko i głośno, zaczynam się denerwować (dotyczy moich uczuć)
- Jak opowiadałaś o swoim mężu, zrobiło mi się smutno
- Kiedy mówisz tak otwarcie o sobie, zachęca mnie to do takiej samej otwartości
- Bardzo mnie zbliżyło do Ciebie, kiedy wybrałaś mnie do ćwiczenia w parach
- Kiedy mówisz o swoich uczuciach, mam ochotę Cię przytulić
- Oddala mnie od Ciebie, gdy tak długo mówisz o swoich kłopotach, bo dla mnie nie starcza czasu
- Zaniepokoiło mnie to, że odbierasz mnie jako smutną i przygnębioną.
- Mam ochotę Cię bliżej poznać, bo mam podobnie w wielu sprawach.
- Słuchałam Cię bardzo uważnie, bo pozwoliło mi to uporządkować moje myśli.
- Zazdroszczę Ci tej swobody.
Przykłady wypowiedzi, które tylko udają informację zwrotną:
- Kiedy cię słucham, to myślę, że masz nawrót (interpretacja, dotyczy tego, jak rozumiemy zachowanie drugiej osoby)
- Podoba mi się to, jak otwarcie się wypowiadasz na grupie (ocena dotycząca zachowania innej osoby, ale blisko informacji zwrotnej)
- Podoba mi się Twój styl ubierania, uśmiech (to niby mówi o mnie, ale jest blisko oceny)
- Jak opowiadasz o swoich koleżankach, to myślę, powinnaś być bardziej zdecydowana (rada)
- Mam ochotę Cię bliżej poznać, bo wyglądasz mi na kogoś interesującego (ocena, ale blisko, bo mówi o wpływie na relację).
Dobry psycholog Warszawa zaprasza do lektury i dzielenia się opiniami:)
| ||||
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz