"Diagnoza psychiatryczna" - recenzja podręcznika

Z prawdziwą przyjemnością zapraszam was do lektury książki "Diagnoza psychiatryczna. Praktyczny podręcznik dla klinicystów" wydanej nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Podręcznik Jamesa Morrisona napisany jest przystępnym, zrozumiałym nie tylko dla hermetycznego grona specjalistów językiem, który ułatwia zrozumienie i przyswojenie zawartej w nim wiedzy. Dodatkowym atutem jest poczucie humoru autora, którym dyskretnie okraszone są karty podręcznika, co zdejmuje ciężar nawet z bardzo trudnych kwestii diagnostycznych i uczy niezbędnego w tej pracy dystansu, ułatwiając zrozumienie cierpienia pacjentów przedstawionych na kartach książki.

James Morrison jest lekarzem psychiatrą o ogromnym doświadczeniu klinicznym, doktorem medycyny na Uniwersytecie Waszyngtona w St. Louis, a obecnie także wykładowcą psychiatrii klinicznej na Oregon Health and Science University w Portland.

Autor "Diagnozy psychiatrycznej" uczy czytelnika nie tylko tego, na jakiej podstawie rozpoznać zaburzenie, ale także kiedy należy rozważyć brak choroby psychicznej i pokazuje ograniczenia obowiązujących w medycynie klasyfikacji chorób i zaburzeń, pokazując, że za ekscentrycznym czy zaskakującym zachowaniem niekoniecznie musi kryć się zaburzenie psychiczne i nie każdego, kto zachowuje się inaczej niż wszyscy, należy koniecznie poddawać psychiatrycznej diagnozie.

Nie bądź zbyt pewny siebie, w psychiatrii nie wszystko jest jasne i od poczatku wiadome.
James Morrison, Diagnoza psychiatryczna

W tym wydaniu podręcznika autor posługuje się terminologią opartą na klasyfikacji DSM-5, jednak kiedy jego zdaniem istnieje taka potrzeba, nie waha się odstąpić od tej zasady.

Autor zaczyna od omówienia kwestii najprostszych, takich jak określenie czym różnią się objawy podmiotowe (subiektywne doznanie, uczucie dyskomfortu lub zmiana funkcjonowania, na które uskarża się pacjent: ból głowy, obniżenie nastroju, pogorszenie pamięci odprzedmiotowych(wskaźniki choroby, które mogą być zaobserwowane przez innych: guz na głowie, wysypka, pogorszenie wyników w teście MMSE) aż do przestawienia szczegółowych schematów decyzyjnych czyli algorytmów pozwalających postawić właściwe rozpoznanie.

Na kartach podręcznika czytelnicy znajdą ponad sto opisów prostych i bardziej skomplikowanych przypadków. Na ich przykładzie zostaje wyjaśniony proces dokonywania diagnozy i jego znaczenie dla późniejszego procesu terapeutycznego. Największym walorem dydaktycznym książki są czytelne schematy diagnostyczne, dzięki którym można poznać proces diagnozy i różnicowania:

• depresji i manii
• lęku, strachu, obsesji i zamartwiania się
• psychozy
• problemów z pamięcią i myśleniem
• szkodliwego używania substancji psychoaktywnych
• zaburzeń osobowości i problemów w relacjach

"Diagnoza psychiatryczna" to rewelacyjne źródło wiedzy dla studentów medycyny (nie tylko tych, którzy zamierzają się potem specjalizował w psychiatrii), rezydentów oraz ich nauczycieli. Skorzystają z niej także praktykujący lekarze psychiatrzy oraz inni specjaliści zajmujący się szeroko pojętym obszarem ochrony zdrowia psychicznego i terapii.

Jako specjalistka psychoterapii uzależnień doceniłam to, że Morrison dużo uwagi poświęcił wpływowi substancji psychoaktywnych na funkcjonowanie pacjentów. Narkotyki, alkohol i leki, zmieniając nastrój, wpływając na procesy poznawcze czy indukując stany psychotyczne, mogą skutkować przyjęciem nietrafionego rozpoznania, co w konsekwencji prowadzi do zastosowania błędnego leczenia.

Ogromną wartością podręcznika są zaprezentowane przez autora zasady diagnostyczne, pozwalające uniknąć najczęstszych pułapek procesu diagnostycznego. Oto niektóre z nich:

• Uporządkuj szeroką diagnozę różnicową zgodnie z hierarchią bezpieczeństwa. Hierarchia bezpieczeństwa oznacza, że najwyższy priorytet wśród możliwych diagnoz należy przyznać tym rozpoznaniom, które wymagają najpilniejszego leczenia, ponieważ mogą spowodować największe ryzyko niewłaściwej terapii czy stygmatyzacji społecznej.
• Zaburzenia somatyczne i ich leczenie mogą zaostrzać objawy psychiczne.
• Używanie substancji psychoaktywnych, włącznie lekami przepianymi przez lekarza i dostępnymi bez recepty, może powodować rozmaite zaburzenia psychiczne.
• Nowsze dane na temat przebiegu choroby często dokładniej wskazują rozpoznanie niż dawne objawy.
• Nie ufaj danym pochodzącym z sytuacji kryzysowej. Stres towarzyszący sytuacji kryzysowej wpływa na sposób postrzegania wydarzeń życiowych przez pacjenta|
• Oprzyj się pokusie intuicyjnej oceny - za podstawę rozpoznania przyjmij dane obiektywne.
• Wywiad rodzinny może być wskazówką co do rozpoznania.
• Używaj brzytwy Ockhama - wybierz rozpoznanie, które stanowi najprostsze wyjaśnienie.
• Konie występują częściej niż zebry - preferuj rozpoznanie częściej spotykane.

Mimo wieloletniego doświadczenia, a być może właśnie dzięki niemu, autor "Diagnozy psychiatrycznej" pokazuje nam ludzką twarz skomplikowanego procesu diagnostycznego, wyczula na ryzyko pochopnej diagnozy i nieustannie zachęca do klinicznej pokory wobec złożoności ludzkiej natury.

Egzemplarz recenzencki otrzymałam od Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zachęcam do lektury nie tylko specjalistów, ale także wszystkich, których interesują zagadnienie zdrowia psychicznego,

Wasza psycholog.

Ten temat jest dla Ciebie ważny? Potrzebujesz zmian w swoim życiu? Chcesz zrozumieć przyczyny i znaleźć rozwiązania? Umów się na konsultację!