Co to jest asertywność?

Wiele osób utożsamia asertywność z umiejętnością mówienia "nie". Prawdopodobnie dlatego, że czasami tak opowiada się o niej na różnych szkoleniach, na których przestawiana jest w wyjątkowo uproszczony sposób, a niekiedy mylona z agresywnym zachowaniem i brakiem szacunku do innych. To uproszczenie jest jednym z czynników odpowiadających za obawę przed asertywnym zachowaniem. Przecież nikt nie chce być postrzegany jako osoba agresywna, wchodząca innym z "butami" w osobistą przestrzeń. Tymczasem asertywność to coś znacznie więcej niż umiejętność odmawiania.

Asertywność oznacza umiejętność wyrażanie własnego zdania oraz emocji i postaw w sposób nie naruszający własnych praw i psychicznego terytorium, a także praw i psychicznego terytorium innych osób, zarówno bez zachowań agresywnych, jak i bez zachowań uległych, a także manipulacyjnych. To zdolność obrony własnych praw, granic osobistych i przestrzeni w sytuacjach społecznych. Na to, czy ktoś jest czy nie jest asertywny, wpływa wiele czynników, między innymi wychowanie i wzorce rodzinne, wpływ społeczeństwa i kultury, a także doświadczenia społeczne oraz indywidualne cechy, jak na przykład poczucie własnej wartości.

Co ważne, nie jest ona wrodzona. Jest umiejętnością nabytą, której można się nauczyć, a następnie trenować, rozwijać i doskonalić przez całe życie dzięki różnorakim ćwiczeniom, podczas psychoterapii czy uczestnicząc w treningach asertywności. Wiele osób uczy się asertywności poprzez własne doświadczenia i analizowanie swoich relacji z innymi.

Zachowania asertywne obejmują szereg umiejętności interpersonalnych:

• Umiejętność bezpośredniego i jasnego wyrażania swoich potrzeb, emocji, oczekiwań i opinii
• Samoświadomość czyli znajomość własnych mocnych i słabych stron, swoich poglądów, uczuć, granic i potrzeb
• Empatię czyli zdolność do zrozumienia perspektywy i uczuć innych osób
• Umiejętność odmawiania w sposób, który nie rani innych, a jednocześnie nie jest uległy
• Umiejętność wyrażania oraz przyjmowania krytyki, ocen i pochwał
• Umiejętność konstruktywnego radzenia sobie z poczuciem winy, złością i lękiem
• Autentyczność czyli bycie i mówienie wprost, w zgodnie ze sobą, ale bez ranienia innych
• Stanowczość i wytrwałość w wyrażaniu siebie nawet w obliczu zewnętrznej presji
• Umiejętność osiągania kompromisu, rozwiązywania konfliktów i negocjowania, aby osiągnąć rezultaty satysfakcjonujące dla obu stron
• Elastyczność zachowania i zdolność dostosowania go do sytuacji
• Konsekwencja w zachowaniu, postępowanie zgodne z własnymi poglądami, deklaracjami i działaniami
• Niezależność - umiejętność podejmowania decyzji zgodnych z własnymi wartościami i potrzebami niezależne od oczekiwań innych
• Umiejętność budowania i utrzymania adekwatnej i stabilnej samooceny

Asertywność to styl komunikacji, polegający na uznaniu, że jest się tak samo ważnym jak inni ludzie. Jest postawą związaną z akceptacją samego siebie, szacunkiem do siebie i do innych. Charakteryzuje ludzi posiadających adekwatny do rzeczywistości obraz własnej osoby, dysponujących świadomością swoich ograniczeń i możliwości. Często wiąże się to z większą skutecznością w działaniu, dzięki wyraźnemu określeniu swoich potrzeb, praw i oczekiwań, a także stanowczemu wymaganiu, aby były one respektowane.

Osoba asertywna potrafi w sposób uczciwy, stanowczy, swobodny, bezpośredni i bez blokującego lęku ujawniać siebie, wyrażać otwarcie swoje myśli, uczucia i pragnienia. Pozwala sobie na błędy i potknięcia. Umie dochodzić swych praw i egzekwować je, ale także dojść do porozumienia z innymi.

Warto podkreślić, o czym często się zapomina, że asertywność nie oznacza ignorowania czy lekceważenia emocji i dążeń innych ludzi. Stanowi ona raczej racjonalną troskę o własne interesy z uwzględnieniem interesów innych, a także umiejętność realizacji swoich celów mimo nacisków ze strony otoczenia.

Ten temat jest dla Ciebie ważny? Potrzebujesz zmian w swoim życiu? Chcesz zrozumieć przyczyny i znaleźć rozwiązania? Umów się na konsultację!